History of Vaccination and vaccine production in Türkiye: From past to present

Ege University, Faculty of Engineering, Department of Bioengineering, İzmir, Turkey

Vaccines have been one of the most effective methods to prevent diseases since they were discovered. Vaccines are used to protect public health and create immunity against many deadly diseases, especially for newborns. Türkiye has a very important place in the discovery and application of vaccines in the history of the world. Review of the World history of vaccines indicates Türkiye as a pioneer state in terms of both production and application of vaccines since the period of Ottoman Empire. In the history of Türkiye, the production of vaccines against many different diseases, accompanied by scientific discoveries, started in the Ottoman period and continued in the period after the establishment of the Republic of Türkiye. Thus, many vaccines, including the smallpox vaccine - the first vaccine in history - have been produced in our country until recently and have been offered to both national and international markets. In this review, the developmental stages of modern vaccines in Türkiye, vaccine applications carried out in the history of the country and the production of vaccines against various diseases are explained in chronological order in parallel with the world vaccine history.

Keywords:

Dünden Bugüne Türkiye’de Aşılama ve Aşı Üretiminin Tarihçesi

Ege Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Biyomühendislik Bölümü, İzmir, Türkiye

Aşılar keşfedildikleri tarihten itibaren günümüze kadar hastalıkların meydana gelmeden önlenmesi için en etkili yöntemlerden biridir. Aşılar toplum sağlığının korunması ile birlikte özellikle yeni doğan bireyler için ölümcül birçok hastalığa karşı bağışıklığın oluşturulması için kullanılmaktadır. Türkiye, dünya tarihinde aşıların keşfedilmesi ve uygulanması sürecinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Dünya aşı tarihine bakıldığında, özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminden itibaren Türkiye’nin hem aşı uygulamaları hem de hem aşı üretimi bağlamında tüm dünyada öncül bir devlet olduğu görülmektedir. Türkiye tarihinde, yapılan bilimsel keşifler eşliğinde çok farklı hastalıklara karşı aşı üretim çalışmaları Osmanlı döneminde başlamış ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra da devam etmiştir. Böylelikle, tarihte keşfedilen ilk aşı olan çiçek aşısı da dâhil olmak üzere birçok aşı yakın geçmişe kadar ülkemizde üretilmiş olup, hem ulusal hem de uluslararası pazara sunulmuştur. Bu derlemede, dünya aşı tarihine paralel olarak Türkiye’de modern aşının gelişim evreleri, ülke tarihinde gerçekleştirilen aşı uygulamaları ve çeşitli hastalıklara karşı gerçekleştirilen aşı üretimleri kronolojik sıraya göre anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Süleyman Furkan Demirden, Kadir Alptekin, Ilgın Kımız Geboloğlu, Suphi Ş. Öncel. History of Vaccination and vaccine production in Türkiye: From past to present. . 2022; 52(4): 247-264

Corresponding Author: Suphi Ş. Öncel, Türkiye