P-wave and QT interval dispersion analysis in children with Eisenmenger syndrome

Ece, İbrahim; Üner, Abdurrahman; Ballı, Şevket; Oflaz, Mehmet Burhan; Kibar, Ayşe Esin; Sal, Ertan

İbrahim Ece¹, Abdurrahman Üner¹, Şevket Ballı², Mehmet Burhan Oflaz³, Ayşe Esin Kibar⁴, Ertan Sal⁵

¹Department of Pediatric Cardiology, Yuzuncu Yil University Faculty of Medicine, Van
²Department of Pediatric Cardiology, Balıkesir Atatürk Hospital, Balıkesir
³Department of Pediatric Cardiology, Cumhuriyet University Faculty of Medicine, Sivas
⁴Department of Pediatric Cardiology, Mersin Children’s Hospital, Mersin
⁵Department of Pediatrics, Gazi University Faculty of Medicine, Ankara

Objectives: P-wave and QT dispersion are increased and associated with atrial and ventricular arrhythmia and an increase in sudden death in a variety of diseases. This study aimed to investigate P-wave and QT dispersion in children with Eisenmenger syndrome (ES).
Study design: The study group included 27 children (15 females, 12 males) with both congenital heart disease (CHD) and ES. The control group consisted of 30 children with CHD without pulmonary arterial hypertension. Electrocardiographic records were used to determine P-wave, QT, and corrected QT (QTc) dispersions. 24-hour (h) rhythm Holter was fitted in all patients. Atrial volumes, ventricular dimensions and tricuspid annular plane systolic excursion (TAPSE) were measured by echocardiography.
Results: There was no difference between groups with regard to age, sex, weight, and body surface area (p>0.05). Right atrial volume was significantly larger in the ES group than in the control group. P-wave, QT and QTc dispersions were higher in the patients with ES (50.10±11.12 vs. 26.32±8.90, p<0.001; 57.40±24.21 vs. 38.20±8.92 ms, p<0.001; and 78.20±16.02 vs. 56.52±13.92 ms, p<0.001, respectively). Ventricular and supraventricular ectopy were significantly more frequent in the ES group. Four patients (14.8%) in the study group had tachyarrhythmias during 24-h Holter monitoring.
Conclusion: In our study, P-wave and QT dispersion were found to be greater in children with ES than in the healthy control subjects.

Keywords:

Eisenmenger sendromlu çocuklarda P dalgası ve QT intervali dispersiyon analizi

İbrahim Ece¹, Abdurrahman Üner¹, Şevket Ballı², Mehmet Burhan Oflaz³, Ayşe Esin Kibar⁴, Ertan Sal⁵

¹Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Kardiyoloji Departmanı, Van, Türkiye
²Balıkesir Atatürk Hastanesi, Çocuk Kardiyoloji Departmanı, Balıkesir, Türkiye
³Cumhuriyet Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Kardiyoloji Departmanı, Sivas, Türkiye
⁴Mersin Çocuk Hastanesi, Çocuk Kardiyoloji Departmanı, Mersin, Türkiye
⁵Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Departmanı, Ankara, Türkiye

Amaç: P dalgası ve QT dispersiyonu artışı atriyum ve ventrikül aritmileri ve çeşitli hastalıklarda ani ölüm riski artışıyla ilişkili bulunmuştur. Bu çalışmada, Eisenmenger sendromu (ES) olan çocuklarda P dalgası ve QT dispersiyonu araştırılması amaçlanmıştır.
Çalışma planı: Çalışma grubu doğumsal kalp hastalığı (DKH) ve ES bulunan 27 çocuk hastadan (15 kız, 12 erkek), kontrol grubu ise DKH olup pulmoner hipertansiyonu olmayan 30 çocuk hastadan oluşturuldu. Elektrokardiyografik kayıtlardan P dalga, QT ve düzeltilmiş QT (QTc) ölçüldü. Tüm hastalara 24 saatlik ritm Holter takıldı. Ekokardiyografi ile atriyum hacimleri, ventrikül boyutları ve triküspit kapak anülüs düzlemi sistolik hareketi (TAPSE) ölçüldü.
Bulgular: Her iki grup arasında yaş, cinsiyet, kilo ve vücut yüzey alanı arasında anlamlı fark yoktu (p>0.05). Çalışma grubunda sağ atriyum hacmi kontrol grubuna göre belirgin olarak daha genişti. ES’li çocuklarda P dalga, QT ve QTc dispersiyon süresi anlamlı olarak daha yüksek saptandı (sırasıyla, 50.10±11.12 ve 26.32±8.90, p<0.001; 57.40±24.21 ve 38.20±8.92 ms, p<0.001; 78.20±16.02 ve 56.52±13.92 ms, p<0.001). ES’li hastalarda anlamlı olarak daha sık ventriküler ve supraventriküler atım vardı. Yirmi dört saatlik ritm Holter izleminde çalışma grubundaki dört hastada (%14.8) taşiaritmi izlendi.
Sonuç: Çalışmamızda, ES’li çocuklarda P dalgası ve QT dispersiyonu sağlıklı kontrol grubu çocuklarına göre yüksek saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İbrahim Ece, Abdurrahman Üner, Şevket Ballı, Mehmet Burhan Oflaz, Ayşe Esin Kibar, Ertan Sal. P-wave and QT interval dispersion analysis in children with Eisenmenger syndrome. Turk Kardiyol Dern Ars. 2014; 42(2): 154-160

Corresponding Author: İbrahim Ece, Türkiye