Turk Kardiyol Dern Ars. 2019; 47(5): 379-383 | DOI: 10.5543/tkda.2018.57794  

Effect of hunger strike on electrocardiographic parameters

Gültekin Faik Hobikoğlu1, Mehmet Urumdaş2, Yalçın Özkurt2, Regayip Zehir3, Ahmet Güner3
1Department of Cardiology, Karatay University Faculty of Medicine, İstanbul, Turkey
2Department of Cardiology, Silivri Prison State Hospital, İstanbul, Turkey
3Department of Cardiology, Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Training and Research Hospital, İstanbul, Turkey

Objective: This study is a comparison of the electrocardiogram (ECG) findings of detainees and convicts who participated in a hunger strike recorded at the end of the strike and 2 months later.
Methods: A total of 81 male detainees and convicts (mean age 41±9.4 years) who participated in a hunger strike between September 2012 and November 2012 were included in this study. The mean duration of the fast was 45±9.6 days. Measurements of blood pressure, body weight, and serum electrolytes (sodium, potassium, calcium) obtained on the last day of the hunger strike and 2 months later were compared, as well as 12-lead ECG readings obtained at the same intervals, which were scanned and transferred to a high-resolution electronic format and evaluated.
Results: The mean weight loss for the 81 patients during the hunger strike was 6±3.7 kg. Early repolarization (ER) (inferior: 10, lateral: 5, inferolateral: 1) was detected in 16 (19.7%) ECGs taken on the last day of fasting, and in 4 (4.9%) (inferior: 3, lateral: 1) of those measured 2 months after the strike (p<0.001). A significant difference was observed in the PR interval (157±75 ms vs. 153±23 ms; p=0.035) and QRS duration (95±73 vs. 92±11; p=0.001), whereas there was no significant difference in heart rate (p=0.068). Additionally, there was no significant difference in terms of electrolyte levels between the last day of the hunger strike and 2 months after its conclusion.
Conclusion: This is the first time long-term lack of nutrition was demonstrated to be associated with ER.

Keywords: Early repolarization, electrocardiogram; hunger strike.


Açlık grevinin elektrokardiyografik parametrelere etkisi

Gültekin Faik Hobikoğlu1, Mehmet Urumdaş2, Yalçın Özkurt2, Regayip Zehir3, Ahmet Güner3
1Karatay Üniversitesi, Kardiyoloji Ana Bilim Dalı, İstanbul
2Silivri Cezaevi Hastanesi, Kardiyoloji Bölümü, İstanbul
3Kartal Koşuyolu Eğitim Ve Araştırma Hastanesi, Kardiyoloji Ana Bilim Dalı, İstanbul

Amaç: Bu çalışmada, açlık grevine devam eden tutuklu ve hükümlülerin elektrokardiyogramları (EKG) açlık grevi bitiminde ve 2 ay sonra alınanlarla karşılaştırılmıştır.
Yöntemler: Bu çalışmada, Eylül 2012 ile Kasım 2012 tarihleri arasında 45 erkek (ortalama yaş 41±9.4 yıl) tutuklu ve hükümlü yaklaşık 45±9.6 gün süren açlık grevi gerçekleştirdi. Ortalama açlık süresi 45±9.6 gündü. Açlık grevinin son gününde ve bundan iki ay sonra kan basınçları, vücut ağırlıkları ve serum elektrolitleri (sodyum, potasyum ve kalsiyum) elde edildi. Açlığın son gününde ve açlıktan iki ay sonra elde edilen 12 uçlu EKG’ler tarandı, yüksek çözünürlüklü bilgisayar ekranlarına aktarılarak değerlendirildi.
Bulgular: Açlık grevinde 81 hastada ortalama 6±3.7 kilo kaybı gözlendi. Açlık grevinin son gününde, hastalardan alınan EKG kayıtları değerlendirildiğinde, 16 (%19.7) erken repolarizasyon (ER) (inferiyor: 10, lateral: 5, inferolateral: 1) tespit edildi. Açlık grevinden 2 ay sonra, hastalardan alınan EKG kayıtlarında 4 (%4.9) (inferiyor: 3, lateral: 1 (p<0.001) ER tespit edildi. PR aralığında (157±75 ms ve 153±23 ms, p=0.035) ve QRS süresinde (95±73 ve 92±11, p=0.001) anlamlı fark bulunurken, kalp hızı açısından fark yoktu (p=0.068). Ayrıca açlık grevinin son günü ile açlık grevinden iki ay sonra elektrolit düzeyleri açısından anlamlı bir fark yoktu.
Sonuç: İlk kez uzun süreli açlığın ER ile ilişkili olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: Erken repolarizasyon, elektrokardiyogram; açlık grevi.


Gültekin Faik Hobikoğlu, Mehmet Urumdaş, Yalçın Özkurt, Regayip Zehir, Ahmet Güner. Effect of hunger strike on electrocardiographic parameters. Turk Kardiyol Dern Ars. 2019; 47(5): 379-383

Corresponding Author: Ahmet Güner, Türkiye


TOOLS
Print
Download citation
RIS
EndNote
BibTex
Medlars
Procite
Reference Manager
Share with email
Share
Send email to author

Similar articles
PubMed
Google Scholar